Ngân Kiều Tán trong điều trị bệnh hô hấp

Ngân Kiều Tán (ôn bệnh điều biện) là bài thuốc có công dụng điều trị bệnh trong phạm vi ôn dịch (là bệnh hàng loạt người bị giống nhau). Bệnh này có các triệu chứng điển hình như sốt cao, bệnh ho đờm, đau rát họng. Và các triệu chứng thiên về cấp tính với mức độ tiến triển bệnh rất nhanh.

Theo danh y Ngô Cúc Thông thời nhà Thanh, Ngân Kiều Tán sử dụng các dược liệu có tính vị nhẹ, giúp thông phế khí, giải biểu tà. Do vậy, bài thuốc này thường được dùng để chữa trị cho người mắc bệnh ôn sơ khởi như cảm cúm, ho sốt, viêm đường hô hấp…

Xem thêm:

Xuyên Tâm Liên – Vị thuốc được bộ Y tế khuyến cáo sử dụng điều trị Covid-19 có tác dụng, cơ chế như thế nào?

Tăng cường miễn dịch, phòng chống viêm đường hô hấp cấp với “Xuyên Tâm Liên”, “Kim Ngân Hoa” và bài thuốc “Ngân Kiều Tán”

Thành phần trong bài thuốc Ngân Kiều Tán gốc

Bài thuốc Ngân Kiều Tán có công năng thấu biểu, giải độc, nhanh nhiệt cơ thể. Từng dược liệu có trong đây đều có tính nhẹ, nhưng khi cùng kết hợp với nhau lại mang đến hiệu quả điều trị bệnh cao.

Mỗi thành phần có các tác dụng chữa bệnh riêng biệt, cụ thế:

• Liên kiều: Tăng sinh tế bào, thanh nhiệt, giải độc, tán kết, tiêu thũng và bài mủ ra khỏi cơ thể
• Cát cánh: Thông khí phế, tiêu đờm, đẩy mủ độc ra ngoài.
• Đạm trúc diệp: Thanh tâm hỏa, trừ phiền nhiệt, lợi tiểu tiện
• Kinh giới tuệ: Thanh nhiệt, tán ứ, giải độc, tiêu viêm
• Đạm đậu xị: Trừ ôn dịch, cảm mạo, giúp điều hòa khí, kiện vị trợ tiêu hóa, trừ phiền giải bứt rứt trong người; làm ra mồ hôi
• Ngưu bàng tử: Trừ phong nhiệt, thanh nhiệt giải độc, thông phổi, làm mọc ban chẩn, tiêu thũng và sát khuẩn
• Kim ngân hoa: Kháng khuẩn, kháng virus, chống viêm và giải nhiệt, kháng nội độc tố, nâng cao hệ miễn dịch, cầm máu, lợi mật và bảo vệ tế bào gan
• Bạc hà: Trừ phong giảm đau, giảm ho, kiện vị, chỉ tả, tăng tiết mật, kích thích tiêu hóa, giải độc
• Cam thảo: Giảm sưng, giảm ho, giải độc, bảo vệ gan, tăng đề kháng

Đặc biệt, khi liên kiều kết hợp với kim ngân hoa có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, thấu biểu. Hai dược liệu này là nguyên liệu chính và không thể thiếu trong bài thuốc Ngân Kiều Tán. Cùng với đạm đậu xị, bạc hà, kinh giới có công dụng trừ tà khí, giải độc cơ thể.

Cách sơ chế và bào chế bài thuốc Ngân Kiều Tán

Bài thuốc Ngân Kiều Tán phát huy được công dụng tối đa khi các dược liệu được thu hái  chế đúng cách.

Cách sơ chế dược liệu:

• Kim ngân hoa: Lấy nụ hoa của cây kim ngân, chọn những nụ có tỷ lệ hoa nở không vượt quá 5%. Sao vàng dược liệu ngay sau khi thu hái nụ.
• Liên kiều: Thu hái những hạt có kích cỡ đều, vỏ mịn, bóc tách vỏ hạt, lấy hai mảnh vỏ mang đi sao.
• Bạc hà: Thu hoạch cây đã ra hoa, mang phơi khô ở nhiệt độ 50 – 60 độ, cắt thành từng đoạn nhỏ từ 3 – 5cm, sao vàng.
• Kinh giới tuệ: Lấy ngọn của cây kinh giới phơi khô, cắt nhỏ và sao vàng.
• Đạm đậu xị: Hạt đậu đen đã hấp chín, ủ cho đến khi lên men thì phơi khô.
• Ngưu bàng tử: Lấy hạt của cây ngưu bàng, sơ chế sạch, mang sao vàng và để nguội.
• Cát cánh: Lấy rễ của cây thái mỏng và sao vàng.
• Đạm trúc diệp: Cắt phần thân, lá, rễ của cây phơi khô và sao.
• Cam thảo: Thái phiến và sao vàng.

Cách sắc Ngân Kiều Tán

Khi sử dụng bài thuốc Ngân Kiều Tán, cần tán các nguyên liệu thành bột mịn rồi nấu cùng với nước. Cụ thể là lấy 16 – 20g bột tán mịn rồi nấu với 150ml nước, đun hỗn hợp cho đến khi có mùi thơm thì tắt bếp, chắt ra và uống.

Tùy vào thể trạng bệnh nặng hay nhẹ, có thể chia thành 2 – 3 lần uống trong ngày. Với bệnh nặng mỗi ngày dùng 3 lần, uống vào buổi sáng, trưa và đêm sau ăn. Còn với bệnh nhẹ thì ngày uống 2 lần, uống vào buổi sáng và buổi đêm sau ăn.

Xem thêm:

Xuyên Tâm Liên – Vị thuốc được bộ Y tế khuyến cáo sử dụng điều trị Covid-19 có tác dụng, cơ chế như thế nào?

Tăng cường miễn dịch, phòng chống viêm đường hô hấp cấp với “Xuyên Tâm Liên”, “Kim Ngân Hoa” và bài thuốc “Ngân Kiều Tán”

Lưu ý khi sử dụng Ngân Kiều Tán tại nhà

Người dùng cần lưu ý một số điều sau khi sử dụng bài thuốc Ngân Kiều Tán:

• Hỏi ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng, không được tự ý kết hợp bài thuốc với các loại thuốc Tây y hoặc thuốc Đông khác. Hai điều này để tránh xảy ra các tác dụng phụ khi mong muốn.
• Tuân theo liều lượng thuốc đã được kê toa, không tự ý tăng giảm liều lượng.
• Nên dùng ấm đất để sắc thuốc, không dùng ấm kim loại. Điều này giúp ngăn chặn phản ứng hóa học xảy ra giữa dược chất có trong thuốc và kim loại gây nguy hại cho sức khỏe.
• Trong quá trình điều trị, nếu xảy ra các tác dụng phụ thì người bệnh nên ngừng uống thuốc và đến bệnh viện sớm nhất.

Trong thực tế, bài thuốc Ngân Kiều Tán được sử dụng trong điều trị bệnh ở phần thượng tiêu, chủ yếu là viêm phế quản, viêm họng, đau họng, viêm đường hô hấp… Tuy nhiên, tùy thuộc vào từng trường hợp thể trạng bệnh, sẽ cần gia giảm liều lượng thuốc cho phù hợp.

Trong bối cảnh đại dịch Covid đang diễn ra phức tạp, trong công văn số 1306/BYT – YDCT về việc tăng cường phòng chống bệnh viêm đường hô hấp cấp do SARS-CoV-2 bằng các phương pháp y học cổ truyền do Bộ Y Tế đã ban hành ngày 17/3/2020 có đưa ra các bài thuốc cổ phương có thể áp dụng trong điều trị COVID-19 từng giai đoạn, bài thuốc Ngân Kiều Tán được khuyến khích sử dụng trong giai đoạn khởi phát với pháp đồ điều trị sơ phong thanh nhiệt, tuyên phế chỉ khái.

Ngân Kiều Tán là bài thuốc y học cổ truyền được ứng dụng nhiều trong điều trị các bệnh ở đường hô hấp và trong công tác phòng chống đại dịch. Cụ thể là bài thuốc Ngân Kiều Tán gia thêm Xuyên tâm liên 1200mg và Thanh hao hoa vàng 1200mg.

Từ 9 được cốt lõi, nhằm đảm bảo được phát huy công dụng tối đa của bài thuốc Ngân Kiều Tán, siro Zhealth phát triển từ bài thuốc Ngân Kiều Tán bổ sung thêm Xuyên tâm liên, Thanh hao hoa vàng, Tỏi đen và Beta glucan 60%. Các thành phần này có tác dụng kháng viêm, chống virus đường hô hấp nâng cao sức đề kháng.

Với nhiều thành phần có khả năng bất hoạt virus đối với Covid 19, Zhealth là một vũ khí đắc lực đẩy lùi dịch bệnh, chung tay bảo vệ sức khỏe cộng đồng nhanh thoát khỏi sự tấn công của những làn sóng COVID-19.

“Ngân Kiều Tán” – bài thuốc cổ phương lừng danh có lịch sử hàng ngàn năm

Theo quan điểm của y học cổ truyền, các bệnh đường hô hấp thường do ngoại tà xâm nhập vào cơ thể. Bệnh này thường xảy ra khi sức đề kháng của cơ thể giảm hoặc bị ảnh hưởng do thay đổi thời tiết. Trong cuốn “Ôn bệnh điều biện” của Ngô Đường có ghi chép về bài thuốc “Ngân kiều tán” có tác dụng điều trị các chứng ôn bệnh giai đoạn đầu mà ngày nay y học hiện đại thường gọi là các bệnh viêm đường hô hấp.

Bài thuốc Ngân Kiều Tán có nguồn gốc từ thời nhà Thanh, do danh y nổi tiếng Ngô Thông Cúc lập ra được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền. Ngày nay, bài thuốc này cũng được ứng dụng để phòng và điều trị nhiều bệnh liên quan đến đường hô hấp cấp, nhất là bệnh viêm đường hô hấp. Bài thuốc Ngân Kiều Tán ban đầu chỉ gồm 9 vị cổ truyền như sau:

• 8 – 12g Liên kiều
• 8 – 12g Ngưu bàng tử 
• 6 – 12g Cát cánh
• 8 – 12g Kim ngân hoa
• 6 – 8g Trúc diệp             
• 8 – 12g Bạc hà
• 4 – 6g Kinh giới tuệ  
• 2 – 4g Cam thảo
• 8 – 12g Đạm đậu xị

Hiện nay, tùy vào từng triệu chứng và thể trạng khác nhau, bài thuốc Ngân Kiều Tán thường được điều chỉnh thêm bớt một số loại dược liệu để đem lại công dụng trị bệnh tốt nhất. Tuy nhiên, chúng ta cần hiểu rõ thông tin cơ bản về bài thuốc gốc để có thể định lượng cho phù hợp.

Hiệu quả của bài thuốc Ngân Kiều Tán

Bài thuốc Ngân Kiều Tán chủ trị thanh nhiệt, giải độc, tân lương, thấu biểu. Và công dụng của bài thuốc được đúc kết ngắn gọn trong 4 câu thơ:

Ngân kiều thanh nhiệt thấu tà

Đậu xị, kinh giới, bạc hà trợ quân

Cam thảo, Cát cánh hòa trung

Ngưu Bàng, Trúc diệp sinh tân trừ phiền

Trong đó, chúng ta có thể chia 9 vị thuốc thành các nhóm như sau:

Tác dụng tân lương, thấu biểu

Kim Ngân Hoa, Liên Kiều dược xem là chủ dược, quân dược của bài thuốc. Hai vị này tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tân lương, thấu biểu. Trúc Diệp là vị thuốc thanh nhiệt sinh tân, chỉ khái, đôi khi cũng được coi là chủ dược và có thể điều hòa tính ôn của Kinh Giới, giúp bài thuốc phát tán nhanh hơn.

Ba vị thuốc này còn kiêm tính cay, mát nên danh y Ngô Cúc Thông còn gọi đó là vị thuốc “tân lương bình tễ”. Và đây là 3 thành vị giúp làm mát cơ thể, phát tán độc tố theo mồ hôi, giúp hạ sốt.

Tác dụng thanh nhiệt, giải độc

Bạc Hà, Kinh Giới, Đạm Đậu Xị là những vị thuốc vị cay, ấm, có tác dụng hỗ trợ, giúp giải biểu phát hãn, đuổi tà khí ra bên ngoài. Trong đó tác dụng nổi bật là phát tán phần khí nóng trong và phần tà độc do virus xâm nhập vào cơ thể con người. 

Hiệu quả tuyên phế, lợi yết

Cát Cánh, Ngưu Bàng Tử, Cam Thảo là 3 vị thuốc giúp tuyên phế hóa đờm, giúp chỉ khái và chữa chứng đau họng do nhiệt gây ra. Hay chúng ta có thể hiểu đây là những vị thuốc giúp khai thông hô hấp và loại trừ độc tố, khử đờm hiệu quả. Cam Thảo cũng là thành phần có tính điều hòa, trung hòa tất cả các vị thuốc còn lại, giúp gia tăng hiệu quả thanh nhiệt, giải độc, tân lương, thấu biểu.

Kết hợp 9 vị này được bài thuốc có tác dụng tân lương, thấu phát, trị ngoại cảm sơ khởi, tà tại phế vệ. – theo Phương tễ học – TTND. BSCC Trần Văn Bản. Còn theo danh y Ngô Cúc Thông nói: “Chữa ở thượng tiêu thì cần như lông, không nhẹ thì không cất lên được”. Vì thế nên bài thuốc này sử dụng những vị có tính nhẹ để có thể tuyên thông phế khí, giải biểu tà. Tuy nhiên, tùy từng trường hợp và triệu chứng của bệnh nhân mà các loại thuốc tán cần gia giảm, thời gian sắc thuốc cũng không nên quá lâu.

Cách dùng bài thuốc Ngân Kiều Tán

Cách dùng Ngân Kiều Tán tốt nhất là đem tất cả các vị thuốc tán thành bột mịn. Khi dùng lấy thêm rễ lô căn còn tươi, nấu cùng với thuốc và mỗi lần sắc dùng từ 16-20 gram thuốc bột. 

Lưu ý, với cách sắc thuốc truyền thống: chỉ nên sắc tới khi thấy mùi thơm bay lên có thể rót ra để dùng, tránh không sắc quá lâu, thang thuốc thành đậm vị và dẫn vào trung tiêu (sai vị trí). Đồng thời, nên tùy vào tình hình bệnh nặng hay nhẹ để thay đổi số lần uống từ 1 tới 3 lần/ ngày mỗi ngày cho phù hợp.

Ứng dụng của bài thuốc trong điều trị và chữa bệnh

Ngân Kiều Tán sử dụng những vị thuốc có tính nhẹ nên khả năng thăng phát, thanh nhiệt và giải độc tốt. Bài thuốc được dùng cho những bệnh ôn sơ khởi, bệnh ở phần thượng tiêu. 

Theo đó, bài thuốc Ngân Kiều Tán có thể áp dụng cho các bệnh lý thường gặp như: viêm đường hô hấp trên, viêm phế quản cấp, cảm cúm, ho gà, viêm amidan cấp, viêm họng… Bệnh thường xuất hiện triệu chứng như phát nhiệt ố hàn hoặc ôn nhiệt mới phát, phát nóng không mồ hôi hoặc ít mồ hôi, đầu đau nhức, miệng khát nước, họng đau, mạch phù sác, lưỡi hồng, rêu lưỡi vàng mỏng. 

Tương tự quan điểm của y học cổ truyền, nếu virus xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp làm gia tăng lượng tà khí, gây suy yếu hệ miễn dịch. Và nếu sức đề kháng không đủ mạnh sẽ gây ra các tình trạng như viêm nhiễm, tổn thương tại phổi. Chính vì vậy, ngày nay, các nhà khoa học đã nghiên cứu và chứng minh bài thuốc Ngân Kiều Tán cũng có tác dụng tốt trong việc phòng và điều trị bệnh viêm đường hô hấp cấp cho virus Sars- cov-2.

Ngày nay, rất nhiều nhà nghiên cứu, bác sĩ đã ứng dụng bài thuốc Ngân Kiều Tán để điều chế ra các sản phẩm có công dụng vượt trội hơn, dễ sử dụng và bảo đảm an toàn hơn so với phương pháp truyền thống.

Trên đây là các thông tin cơ bản về phương thuốc hỗ trợ điều trị bệnh viêm đường hô hấp cấp Ngân Kiều Tán. Mặc dù có rất nhiều loại kháng sinh điều trị viêm nhiễm đường hô hấp nhưng các chuyên gia luôn cảnh báo việc tự ý dùng kháng sinh có thể gây ra những tác dụng phụ, làm suy yếu hệ thống đề kháng, miễn dịch vốn có của cơ thể. Chính vì vậy, các sản phẩm bảo vệ sức khỏe có nguồn gốc từ dược liệu tự nhiên, sử dụng các bài thuốc quý từ thảo dược đang là sự lựa chọn hàng đầu của các y bác sĩ trong điều trị và khám chữa cho người bệnh.